زمین چیست و چه ویژگی هایی دارد
همین نیم قرن پیش که انسان پا روی کره ماه گذاشت و این افتخار را برای انسان خردمند رقم زد، فهم ما از این کره آبی و سبز رنگی که سالها روی آن قدم زدیم تغییر کرد. زمینی که فعلا تنها خانهای است که بشر و موجودات زنده دیگر باید روی آن در کمال همزیستی مسالمت آمیزی که گاهی تعادل آن بهم می خورد زندگی کنیم.
شاید اولین قدمی که روی ماه گذاشتیم و دیدیم که زندگی روی کرههای دیگه به رفاه و آسایشی که روی زمین داریم نیست، باعث شد کمی اطلاعاتی درباره زمین کسب کنیم. ۵۰ سالگی سفر به ماه شاید بهانه خوبی باشد که از ماه به زمین نگاه کنیم و کمی بیشتر درباره این خانه دوستداشتنی بدانیم.
این زمینِ جانسخت
بارها و بارها این تصور که زمین با برخورد یک شهاب سنگ پودر شده یا طی یک حمله از طرف بیگانگان فضایی یک گوشه از زمین مثل لوگویِ سیبِ گاز زده شده از بین میرود از ذهنمان گذشته. اما گویا زمین دوست داشتنی ما جانسختتر از این حرفهاست و زور کسی به این راحتی به آن نمیرسد. مثلا اگر همه سلاحهای هستهای را باهم روی زمین منفجر کنیم، ۱۶۰ هزار سال طول میکشد تا زمین به ابری از گاز تبدیل شود. یادمان باشد ۵/۴ میلیارد سال قبل جرمی با زمین برخورد کرده که ماه بخشی از جرمهای پرتاب شده از برخورد آن جرم با زمین است و باقیمانده آن جرم جزیی از زمین شده، اما زمین نابود نشده است.
چشمهایی که به ما دوخته شدهاند
طبق فهرست اشیا پرتاب شده به فضا که توسط دفتر امور فضایی ملل متحد تهیه شده، تقریبا ۴۸۷۵ ماهواره در مدارشان، دور زمین میچرخند که بخش قابل توجهی از این پرتاب شدههای به فضا، ۴۵۳ تاسوارهای است که با هدف مشاهده زمین و برقراری ارتباط، به فضا پرتاب شدهاند. تاسواره در واقع ماهواره کوچک مکعب شکلی است در ابعاد ۱۰×۱۰×۱۰متری و با وزنی در حدود ۱۳۰۰ گرم تعریف و ساخته شدهاند.
این انسان زبالهساز
البته طبق آمار، تا پایان آوریل سال ۲۰۱۸ میلادی، تعداد ۱۹۸۰ ماهواره فعال در مدار زمین وجود دارد که نسبت به سال قبل از آن حدود ۱۳/۹۲ درصد تعداد آنها بیشتر شده. این یعنی بیشتر از ۲۸۰۰ شی فلزی دور زمین بیهوده و خراب و بلااستفاده میچرخند و به زبالههای فلزی تبدیل شدهاند.
کرهای که هر روز چاقتر میشود
فضا پر است از اجرام سرگردان و بیصاحبی که مثل توریستها از اینور به آنور میروند و میگردند تا بلکه روزی روزگاری به مقصد دلخواهی برسند. بعضی از این اجرام معمولا در مسیرشان سری هم به زمین میزنند. سیاره ما روزانه چیزی حدود ۲۰ تا ۴۰ تن از آنها را به خودش جذب میکند! البته زمین آنها را درسته نمیبلعد و بیشتر این مواد ذرات غبارمانندی هستند که از سوختن شهابسنگها در جو زمین به وجود میآیند. اما هر چه که هست گویا اشتهای این سیاره سبز خیلی کم هم نیست.
گردی که خیلی هم گرد نیست
اگر تا به حال فکر میکردید که کره زمین گرد است اشتباه میکردید. البته ما طرفدار نظریه صاف و صفحهای بودن کره زمین نیستیم ولی گویا خیلی هم نباید در گروه طرفداران گردی کره زمین باشیم. زمین پیوسته در حال چرخش است و این چرخش باعث میشود در معرض نیروی گریز از مرکز قرار بگیرد که حداکثر این نیرو از مرکز به خط استوا وارد میشود. این نیرو همان شکلی را به زمین میدهد که یک آدم به یک توپ بسکتبال، وقتی روی آن نشسته است! این نوع شکل، کروی پهن شده در قطبین نام دارد.
اما زمین هر چه که باشد، خانه ما زمینیهایی است که قرنها و قرنهاست روی آن زندگی کردهایم و حالاحالا هم توان بستن کولهبار سفر و مهاجرت از آن را نداریم. به قول کارل ساگن که گفته بود این نقطه آبی کمرنگ فعلا تنها خانهای است که ما داریم.