بتن اکسپوز چیست

شعر، ادبیات و هنر، هیچ تاثیری روی بعد حیوانی ما نداشته و ندارند. انسان‌های نخستین بدون شعر و ادبیات و هنر زاده شده و زیسته‌اند و هیچ اتفاقی هم برایشان نیفتاده است. پس این معجزه‌های انسانی، چرا به وجود آمده‌اند؟
غیر از این است که تنها چیزهایی بوده‌اند که توانسته‌اند بعد انسانی ما را نیز تغذیه کنند؟ هنر، از دیرباز تاکنون در تمامی اعصار به شکل و شمایل خاص خود وجود داشته است و در طول تاریخ، رفته رفته نیز تکامل یافته و شاخه‌ها و زیرمجوعه‌های جدیدی را به خود گرفته است.
شاید معماری نیز از همین بعد انسانی ما نشات گرفته است. یک ساختمان، شاید در نگاه اول صرفا برای حفاظت از ما و برآورده سازی نیازهای اولیه و حیوانی‌مان ساخته می‌شود، اما دمیدن روح معماری در آن، آن را به یک المان الهام‌بخش برای تک تک و ما و حتی اجتماع بدل می‌کند.
دقیقا به دلیل همین حس انسانی و زیبایی شناسی است که امروز، از هر کوچه و خیابانی که عبور می‌کنیم، ساختمان‌هایی معماری شده با نماهای زیبا و دلفریب را می‌بینیم که انبوه بالایی از دقت، حوصله، صبر، هنر و ذوق خرج آن شده است. بتن اکسپوز که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم، یکی از جلوه گاه‌های این ذوق و هنر مدرن است.

تعریفی ساده از چیستی بتن اکسپوز

بتن اکسپوز نوعی نمای خارجی است که در پایان کار روی دیوارها، کف‌ها و به عبارت بهتر سطوح پایانی کار می‌شود. بنابراین، با توجه به این‌که پس از این لایه، لایه نمای دیگری قرار نیست کار شود، پس سطح بتن باید از کیفیت بالایی برخوردار بوده و دارای ظاهری زیبا و چشم نواز باشد. ضمن این‌که بهتر است بدانید این لایه‌ها، به صورت از پیش ساخته شده آماده نصب می‌شوند.

این ماده برای نخستین بار در مرکز تجاری Corbusier در دانشگاه هارواد مورد بهره‌برداری قرار گرفت. طرحی که توجه بسیاری از معماران و هنرمندان آمریکایی را به خود جلب کرد و باعث شد در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰، استقبال بی‌نظیری از این طرح در ساختمان‌های ایالات متحده آمریکا و بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان به عمل آید.

بتن اکسپوز در صورتی که برای کف طراحی و ساخته شده باشد دارای ضخامت بالاتری در حدود ۲٫۵ میلی متر خواهد بود و این در حالی است که برای استفاده از این بتن در نمای داخلی یا خارجی دیوارها، ضخامت پایین‌تر در حدود ۱٫۵ میلی متر نیز کفایت می‌کند.
ضمن این‌که، با نصب این لایه‌ها به ویژه در سطوح خارجی ساختمان‌ها و کف‌پوش‌ها، مقاومت آن‌ها در برابر ضربه، فشار، رطوبت و تغییرات دمایی و آب و هوایی نیز اهمیت پیدا می‌کند.
انواع مختلف بتن‌های اکسپوز موجود در بازار، علاوه بر ویژگی‌های متنوع ظاهری که دارند و برای سلایق و کاربردهای متفاوت طراحی و عرضه شده‌اند، این فاکتورها را نیز پوشش می‌دهند و سازندگان این مصالح هر یک با افزودن مواد افزودنی خاصی به کامپوزیشن بتن اکسپوز سعی می‌کنند مقاومت فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی آن را به نحوی بالا ببرند.
در حالت کلی، بتن دارای تنوع رنگی و ساختاری بالایی نیست. هرچند که استفاده از رنگ‌های گلاس در آن، تفاوت خلل و فرح موجود در سطح کار – از نظر ابعاد خلل و فرج و تراکم آن‌ها – و یا میزان صافی سطح در آن، و همچنین ابعاد و اندازه‌ها و اشکال برش‌کاری شده تایل‌ها می‌تواند تا حدودی به‌آن تنوع ببخشد.

روش تهیه این بتنها بسیار ساده است. در حات کلی می‌توان چنین در نظر گرفت که بتن اکسپوز مخلوطی است از دانه‌های ریز که با استفاده از یک ماده چسبناک با هم میکس شده و بتن را تشکیل داده‌اند. البته، این‌که این دو ماده – دانه‌های ریز و ماده چسبنده – ماهیتا چه باشند و درصد اختلاط آن‌ها و همچنین افزودنی های مورد استفاده در این اختلاط چه باشد، حائز اهمیت بوده و وجه تمایز انواع مختلف بتون اکسپوزهای موجود در بازار است.
• دانه‌های ریزی که مصالح اصلی تشکیل دهنده اکسپوز هستند اگریگیت (Aggregate) نام دارند.
• انواع مختلف خمیرهای سیمانی، چسب‌های گچی یا گوگردی و مصالحی از این دست نیز به عنوان ماده چسبنده دوم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کامپوزیشن و روش تولید بتن اکسپوز

برای تولید بتن اکسپوز، همان طور که عنوان شد دو ترکیب خشک و تر وجود دارند. ترکیب خشک عمدتا از سیمان، سیلیس و آهک تشکیل شده است که به صورت جداگانه در قالب یک مخلوط خشک تهیه می‌شود. ترکیب تر نیز که اغلب شامل آب و سیلیس است، به صورت مجزا تهیه شده و سپس در داخل میکسرهای مخصوص این کار برای مدت زمان معینی با مخلوط خشک ترکیب می‌شود و در نهایت، بتن را تولید می‌کند.
نحوه اختلاط این مواد با هم و هم‌چنین گیفیت مواد مورد اختلاط در این فرایند، مستقیما روی نتیجه کار و کیفیت این بتونهای تولیدی تاثیر گذار خواهد بود. به همین دلیل نیز به ویژه هنگام تهیه بتون اکسپوزی پیش ساخته، معمولا فرایند کنترل کیفیت مواد اولیه و نحوه اختلاط آن‌ها با هم و در کنار آن، قالب‌های تعبیه شده برای شکل دهی نهایی بتن را کنترل و تایید می‌کند.

البته، تنها روش شکل دهی به بتن پیش ساخته استفاده از قالب نیست. برای ساخت این بتن‌ها دو روش وجود دارد:

۱) روش استفاده از قالب
همان طور که از نام آن نیز بر می‌آید، در این روش برای شکل دهی از قالب‌هایی استفاده می‌شود که بسته به شکل دلخواه محاسبه و طراحی شده‌اند.
بدیهی است که در کنار شکل ظاهری، محاسبات فیزیکی و استاتیکی این قالب ها نیز حائز اهمیت است و قالب‌ها، باید بتوانند فشار اعمالی از سوی مواد بتن را تحمل کرده و هنگام بتن ریزی از فرم استاندارد خود خارج نشوند.

۲) روش مرحله‌ای
که مشخصا به صورت مرحله‌ای یا پلکانی اتفاق می‌افتد. در این روش، باز هم از قالب استفاده می‌شود با این تفاوت که این قالب، ابتدا در پایین کار شده و بتن ریزی انجام می‌شود و پس از این‌که بتن اکسپوز تولید شده خشک شد، باز شده و به بالا انتقال می‌یابد تا پله بعدی بتن ریزی شود. دقیقا به دلیل همین روند بالا رو، به این روش روش بالا رونده نیز می‌گویند.
در ضمن، با وجود این‌که اغلب بتن‌های اکسپوز به صورت از پیش ساخته شده در بازار موجود هستند، اما برخی در برخی از پروژه‌های عمرانی، از تولید در محل این بتن‌ها نیز استقبال می‌شود.
به ویژه در مورد پروژه‌های عمرانی عظیمی همچون پل‌های بتنی یا ساختمان‌های آسمان خراش بتنی، مهندسین سازه ترجیح می‌دهند – یا گاهی مجبور می‌شوند – تا از روش تولید در محل بتن‌های اکسپوز استفاده کنند.

مزایای بتن اکسپوز در معماری

• با توجه به مواد و مصالح مورد استفاده در این بتن‌ها که تقریبا همانند بتن‌های معمولی است، مقاومت و طول عمر بسیار بالایی دارند.

• بتن‌اکسپوز با توجه به نوع قالبی که برای آن استفاده شده است و ضخامت‌هایی که به ویژه برای استفاده در پوشش دهی نمای دیوارها طراحی و ساخته شده‌اند، وزن سبک‌تری دارد.

• با توجه به ماهیت این مصالح و مقاومت فوق‌العاده آن در قبال تغییرات جوی و آب و هوایی، امکان نما کاری در تمام فصول سال با استفاده از بتن‌ اکسپوز وجود دارد و مقاومت و طول عمر آن در قبال این تغییرات نیز بالا است.

• با توجه به این‌که امکان قالب‌گیری سفارشی و بتن ریزی منحصر به فرد بتن‌اکسپوز برای هر پروژه وجود دارد، بنابراین طراحان و معماران می‌توانند بسته به سلیقه خود و ابعاد کار، قالب‌های مورد سلیقه خود را ساخته و بتن‌اکسپوز مخصوص کار خود را تهیه کنند.

• ضمن این‌که، از آن‌جا که بتن‌اکسپوز به صورت بلوک‌هایی در ابعاد و اندازه‌های نسبتا بزرگ تهیه می‌شوند، زمان نماکاری با استفاده از آن‌ها بسیار اندک است.

با شرکت محوطه سازی به روز باشید